همجواری با پناهگاه حیات وحش حیدری نیشابور؛ بلا یا غنای طبیعی

منطقه حفاظت شده حیدری در حدود ۷۰ کیلومتری شهر نیشابور واقع شده ‌است و یکی از شکارگاه‌های شرق کشور ایران محسوب می‌شود. این منطقه به لحاظ گونه‌های جانوری و گیاهی از غنای خوبی برخوردار است و همواره مورد توجه شکارچیان داخلی و به خصوص شکارچیان خارجی بوده به طوری که برخی شکارچیان خارجی این منطقه را بهشت قوچ دنیا نام گذاشته‌اند و بنا بر گفته فعالان محیط زیستی، محیط زیست از طریق فروش پروانه شکار به شکارچیان خارجی مبالغ خوبی دریافت می‌کند و طبق قانون، درصد زیاد این منافع حاصل از فروش پروانه شکار باید به همان منطقه تخصیص یابد اما این فقط یک جانب قضیه است و جانب دیگر آن شاید درد دل‌های بی پایان روستاییان همجوار این منطقه باشد. روستاییانی که بنا بر آنچه در قانون آمده است باید بیشتر از هر جای دیگری از این غنای محیط زیستی و طبیعی بهره‌مند شوند تا این امر تشویقی باشد برای مردم جامعه محلی در جهت حفظ و صیانت محیط طبیعی، اما بنا بر گفته‌های آن‌ها، نه تنها عوایدی آن طور که باید و شاید، نصیب منطقه‌شان نمی‌شود بلکه گاها خسارات اقتصادی جبران ناپذیری را هم متحمل می‌شوند و این غنای طبیعی بیشتر به یک بلای طبیعی و یا شاید هم غیر طبیعی و اتفاقا به دلیل بی‌توجهی عامل انسانی برای مردم منطقه تبدیل شده است.

در گفتگوی زیر به بخش کوتاهی از این گلایه‌های و خسارت‌ها اشاره شده است.

مزارع روستای نصیرآباد نیشابور عرصه تاخت و تاز گرازهای وحشی

عضو شورای اسلامی روستای نصیرآباد به ایسنا گفت: حمله گرازهای وحشی به مزارع روستای نصیرآباد و بسیاری از روستاهای همجوار منطقه قرق شده حیدری کشاورزی منطقه را فلج کرده است و باوجود پیگیری‌های زیاد هیچ پاسخ قانع کننده‌ای دریافت نکرده‌ایم.

قربانعلی اسماعیل‌نژاد عنوان کرد: مزارع روستای نصیرآباد سال‌هاست که عرصه‌ تاخت ‌و تاز گرازهای وحشی است و کشاورزان منطقه هر ساله خسارات اقتصادی زیادی را متحمل می‌شوند.

اسماعیل‌نژاد اظهار کرد: مهمترین محصولات منطقه چغندر، نخود، عدس و ذرت است اما چند سالی است که مردم به دلیل تخریب مزارع توسط گرازهای وحشی از کاشت این محصولات دلسرد شده‌اند و در حال حاضر فقط گندم و جو در منطقه کشت می‌شود.

وی تصریح کرد: هزینه خرید بذر و کود و هزینه‌های کارگری و ماشین‌آلات بسیار بالاست و در منطقه ما کشاورز مجبور است علاوه بر تحمیل همه‌ این هزینه‌های سرسام‌آور، بار تخریب مزارع توسط گرازها را هم به دوش بکشد.

اسماعیل‌نژاد ادامه داد: بارها و بارها این خسارت‌ها را به مسئولان گزارش کرده‌ایم و بازدیدهای مکرری هم از منطقه داشته‌اند و مستندات آن موجود است اما همچنان این پیگیری‌ها کار به جایی نبرده است.

وی تأکید کرد: منطقه حفاظت ‌شده حیدری به لحاظ گرازهای وحشی غنای خوبی دارد و محیط زیست از طریق مجوز شکار گرازها به خارجی‌ها، مبالغ زیادی دریافت می‌کند و بنا بر آنچه در قانون آمده است غالب عواید حاصله از منطقه ممنوعه باید صرف همان منطقه شود اما متاسفانه این گونه نیست.

فنس‌کشی کیفیت مناسبی نداشت و در برابر حمله گرازها مقاوم نبود و به طوری که می‌توان گفت فقط رفع مسئولیت بود

این عضو شورای نصیرآباد گفت: یکی از راهکارهایی که جلو ورود گرازهای وحشی به مزارع را می‌گیرد فنس‌کشی مرز بین منطقه ممنوعه و مزارع روستا است که طی برآوردهایی که شده حدود ۶ کیلومتر از دهنه حیدری تا برمهان نیاز به فنس‌کشی دارد که یک مرحله فنس‌کشی انجام شد، اما فنس‌کشی علاوه بر این که جایگیری مناسبی نداشت یعنی در بعضی جاها فنس‌ها از داخل جوی آب رد شده بود، کیفیت مناسبی هم نداشت و اصلا در برابر حمله گرازها مقاوم نبود و به طوری که می‌توان گفت فقط نوعی رفع مسئولیت بود.

اسماعیل‌نژاد با بغض این گونه صحبت‌هایش را ادامه داد: من خودم ۵۳ سال سن دارم اما هنوز گوشت شکار را مزه نکرده‌ام اکثر مردم روستا تفنگ دارند و با وجود اینکه گرازهای وحشی بسیار در دسترس هستند و از جانب آن‌ها خسارات زیادی هم متحمل می‌شوند همیشه همراه محیط زیست منطقه بوده و هیچ تخلف شکاری را انجام نداده‌اند.

وی اظهار کرد: کشاورزان منطقه مجبورند در این هوای سرد هر شب با چراغ‌های روشن خودرو تا صبح بالای سر مزارعشان باشند و نگهبانی بدهند که گرازی وارد مزارع نشود.

وی خاطر نشان کرد: از مرحله کاشت تا برداشت با معضل خسارت از جانب گرازها دست و پنجه نرم می‌کنیم و حتی گاهی اوقات با وجود مراقبت‌های زیاد محصول را به مرحله برداشت می‌رسانیم اما اصلا محصول قابل توجهی برداشت نمی‌کنیم.

تجهیزات محیط‌بانان برای رویارویی با شکارچیان غیر مجاز منطقه خیلی کم است

دهیار روستای بقیع که از دیگر روستاهای همجوار منطقه حیدری است نیز گفت: مهمترین معضلات و مشکلات منطقه، امکانات کم محیط‌بانان برای رویارویی با شکارچیان غیر مجاز است و به طور کلی از منطقه خیلی حفاظت نمی‌شود، همچنین بهره‌برداری بیش از حد عشایر از مراتع منطقه باعث تخریب پوشش گیاهی مراتع شده است.

اسماعیل حسنی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: منطقه حفاظت شده حیدری منطقه وسیعی است اما نیروی انسانی و تجهیزات این نیروها برای حفاظت از منطقه بسیار کم است.

وی خاطر نشان کرد: قسمتی از منطقه حفاظت شده حیدری که همجوار روستای بقیع است منطقه کوهستانی و صعب‌العبوری است اما شکارچیان غیر مجاز با تجهیزات و ماشین‌های آخرین مدل وارد منطقه شده و اقدام به شکار غیر مجاز می‌کنند و این در حالی است که محیط‌بانان منطقه با حداقل امکانات و با ماشین‌های فرسوده باید این شکارچیان را تعقیب کنند و کاملا واضح است که این امکانات کم و ناتوانی محیط‌بانان برای حفاظت از منطقه، دلیلی برای سوء استفاده بیشتر شکارچیان غیرمجاز می‌شود.

حسنی ادامه داد: با توجه به حضور شکارچیان غیر مجاز در منطقه نزدیک روستای بقیع، واجب است که یک پاسگاه محیط زیست در این منطقه احداث شود؛ چراکه وجود پاسگاه خودش تا حدودی نقش بازدارندگی برای شکارچیان غیر مجاز دارد و با این که اصلا پاسگاهی وجود نداشته باشد خیلی فرق می‌کند.

محیط‌بانان با تجهیزات بسیار ابتدایی از جانشان در مقابل شکارچیان غیرمجاز مایه می‌گذارند

وی بیان کرد: محیط زیست منطقه بابت شکار پول زیادی از شکارچیان خارجی می‌گیرد، اما متاسفانه درصد بسیار ناچیزی از این عواید صرف امور منطقه می‌شود و حتی محیط‌بانان هم از این عواید خیلی منتفع نمی‌شوند و با تجهیزات بسیار ابتدایی و کم از جانشان در مقابل شکارچیان غیر مجاز مایه می‌گذارند.

وی گفت: حتی زمانی هم که محیط‌بان از جان خود گذشته و در سخت‌ترین شرایط، شکارچی غیر مجاز را به دام می‌اندازد اما این شکارچیان متخلف خیلی راحت تبرئه می‌شوند و فقط مخاطره و خستگی کار برای محیط‌بان می‌ماند.

وی مطرح کرد: حفاظت از منطقه قبلا بهتر بود اما الان حدود ۷ الی ۸ سال است که منطقه به حال خود رها شده و حفاظت آنچنانی از منطقه نداریم و نه منابع طبیعی و نه محیط زیست اقدام آنچنانی در این سال‌ها انجام نداده‌اند.

بهره‌برداری بیش از حد عشایر از مراتع باعث تخریب پوشش گیاهی شده است

دهیار روستای بقیع بهره‌برداری بیش از حد عشایر از مراتع منطقه را از دیگر مشکلات منطقه برشمرد و توضیح داد: عشایر منطقه از سال ۶۷ تا ۹۷ پروانه چرا داشتند اما الان چند سالی است که این مجوز به پایان رسیده اما همچنان با چرای دام‌هایشان در مراتع و شکار غیر مجاز، از منطقه در حال بهره‌برداری هستند.

حسنی اظهار کرد: بسیاری از عشایر هم دیگر نیستند و بعضا فوت کرده‌اند و فرزنداشان در تهران و سایر مناطق زندگی می‌کنند اما باز هم با واگذاری امتیاز چرا به دیگران به مراتع منطقه خسارت زیادی وارد می‌کنند به طوری که پوشش گیاهی منطقه بسیار فقیر شده است همچنین این افراد هنوز هم به راحتی در منطقه به شکار می‌پردازند.

وی تصریح کرد: عشایر هیچ گونه تملکی نسبت به منطقه ندارند اما در حال حاضر منایع طبیعی و محیط زیست بیشترین تخریب را از جانب عشایر دارد همچنین بیشترین ضربه به حیات وحش هم از جانب همین عشایر است.

دهیار روستای بقیع گفت : روستای بقیع ۳۰۰ خانوار جمعیت دارد که شغل اصلی مردم روستا دامداری است و این روستا جزء بخش مرکزی نیشابور بوده و در ۸۵ کیلومتری نیشابور واقع شده است.

بدون شک این محیط طبیعی بکر، منافع زیادی برای منطقه داشته و البته دارد اما به گفته مردم منطقه، عدم پیگیری مشکلات و خسارت‌ها و تنگناهای اقتصادی و معیشتی که این خسارت‌ها به دنبال دارد، باعث می‌شود که جوامع محلی نیز نسبت به محیط طبیعی دلسرد شده و باوجود آگاهی آن‌ها نسبت به حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی و همچنین باوجود هزینه‌های زیادی که محیط زیست برای آموزش و آگاه‌سازی جوامع محلی انجام می‌دهد و یا بنا دارد که انجام دهد، این تلاش‌ها نتیجه قابل قبولی نداشته و یا نخواهد داشت و در نتیجه این نارضایتی‌ها باعث می‌شود که نتوان از ظرفیت بالای جوامع محلی در حفاظت از محیط زیست و محیط طبیعی بهره‌ برد.

شنیده‌ها حاکی از این است که محیط زیست مبالغ زیادی از شکارچیان خارجی بابت فروش پروانه شکار در منطقه دریافت می‌کند و تاکنون نیز اقداماتی در جهت آبادانی منطقه توسط محیط زیست انجام شده است، اما ظاهرا این اقدامات در برابر خساراتی که روستاییان متحمل می‌شوند بسیار ناچیز است، از سویی خود محیط‌بانان منطقه نیز حداقل امکانات برایشان مهیا نیست؛ سوال اینجاست که اگر هم مجوز شکار داده می‌شود، عواید آن چه قدر دست روستاییان خسارت دیده منطقه را می‌گیرد؟

انتهای پیام

منبع:ایسنا